Cees: 'Internet is een wondermiddel'

In 1927 wordt Cees den Hoedt geboren. Op dat moment ligt er wereldwijd bijna 340.000 kilometer telefoonlijn (bron: CBS).

Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) gebruikt voor het eerst ponskaarten om gegevens van onder andere volkstellingen te verwerken. Machines met ponskaarten kunnen gegevens veel sneller verwerken dan mensen met formulieren. Nederland telt inmiddels ruim 300.000 aangesloten telefoontoestellen (bron: CBS).

Cees den Hoedt: “Mensen onderhielden in die tijd vooral contacten op loop- of fietsafstand. Telefoon was iets van de elite, bedrijven en dokters. Wij konden alleen bellen bij de kruidenier op de hoek. Om bekenden ‘noodlottige omstandigheden’ mede te delen gebruikten we het telegram. Brieven kregen we niet elke dag, ze kwamen veelal van instanties.”

De eerste computers zijn in ontwikkeling in onder andere Duitsland, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten. Ze zijn lomp en in vergelijking met hedendaagse computers langzaam. Ze dienen vooral militaire toepassingen, zoals het berekenen van torpedokoersen en raketbanen of het kraken van versleutelde berichten.

Cees den Hoedt: “De eerste radio kregen wij na de bevrijding. Ik kan me ‘Hiltermann’ herinneren, een actualiteitenprogramma waar we in de jaren 50 tijdens de warme maaltijd op zondag naar luisterden. Daarna volgden berichten over nieuwe spoorverbindingen en de dienstregeling. Na de oorlog gebruikten mensen de telefoon ook meer voor ‘normale gesprekken’.”

Ingenieurs gebruiken een computer om de Deltawerken door te rekenen.

In 1953 neemt het Nederlandse staatsbedrijf PTT een rekenautomaat in gebruik voor wetenschappelijke en technische berekeningen, waaronder het doorrekenen van lenzen. Hij kan volautomatisch een reeks gecompliceerde berekeningen doen en maximaal 2048 cijfers onthouden.

In 1959 werkt Cees den Hoedt als buurtwerker. Den Hoedt: “Als buurtwerker kon ik voor het eerst niet meer zonder telefoon.”

In de jaren 1960 komt de eerste generatie faxmachines op de markt. Via de telefoonlijn kunnen ze documenten versturen. Cees den Hoedt herinnert zich die tijd nog goed: “In de jaren 50 en 60 gebruikte ik wel eens de express extra-bezorging van de post. Een brief die ik ‘s avonds persoonlijk meegaf aan een treinconducteur werd de volgende ochtend al bezorgd op kantoor. Met de normale post duurde dat veel langer.”

In de jaren 70 komen de eerste ‘Microcomputers’ op: hobbyisten sleutelen thuis zelfbouwpakketten voor computers in elkaar. Het eerste grootschalige computernetwerk ARPANET verbindt verschillende Amerikaanse universiteiten. Cees den Hoedt: “Als ik onderweg mensen wilde bereiken, gebruikte ik vaak een telefooncel. Aan het begin van de week liet ik voor mijn vrouw en op kantoor een lijst achter van de plekken waar ze me konden bereiken.”

Cees den Hoedt: “We kregen een computer op ons bureau, waarvoor de secretaresses een speciale opleiding kregen. We hielden er notulen van vergaderingen mee bij, of notities van werkadviseurs. We konden er ook printen, wat gaandeweg de stencilmachine (een voorloper van het kopieerapparaat, red.) onnodig maakte.”

In de jaren 80 worden de eerste zogenoemde autotelefoonnetwerken actief in Nederland. Mensen kunnen onderweg telefoneren. Het eerste netwerk had een capaciteit van 2500 abonnee’s. Cees den Hoedt: “We hadden computers op het werk, maar de archiefkasten voor papier waren zeker niet verdwenen. Ik verloor er nogal eens mijn bril in. Ponskaarten, tapes of microfilm gebruikten wij niet. Ik heb een poosje een dictafoon gebruikt, dat was geen succes omdat de secretaresse er een hekel aan had om gedicteerd materiaal uit te werken.”

In 1991 werd het world wide web ‘geboren’: een reeks afspraken waarmee computers over de hele wereld met elkaar kunnen communiceren. Dit zal uiteindelijk de doorbraak van het internet betekenen. Cees den Hoedt: “Ik kocht in 1993 een tweedehands computer die het internet op kon. Je moest ermee inbellen via de telefoonlijn. Mijn zoon werkte in Indonesië en zo kon ik hem via e-mail op de hoogte houden van de zaken in Nederland. Het scheelde overigens ook veel dure telefoontjes naar Indonesië met de kleinkinderen.”

Het laatste onderdeel van de Deltawerken, de Maeslantkering, wordt opgeleverd. Een computer sluit hem – zonder tussenkomst van de mens – op basis van voorspelde waterstanden.

In 2001 wordt Wikipedia opgericht, een encyclopedie die door gebruikers zelf is samengesteld.

In 2004 wordt Facebook opgericht. Sociale netwerken zullen in de jaren daarna een steeds grote stempel op het internet drukken.

In 2007 komt de iPhone op de consumentenmarkt: een van de eerste smartphones die vrijwel volledig via het scherm wordt bediend. Nagenoeg alle mobiele telefoons gebruiken inmiddels dit principe.

Cees Den Hoedt: “Rond 2010 kocht ik mijn eerst mobiele telefoon. Dat was relatief laat, omdat ik in eerste instantie kritisch was. Ik vind dat mensen het een te belangrijke plaats in hun leven geven. Met de toenemende mogelijkheden won het ding mijn sympathie. Het neemt het werk van zoveel andere apparaten over.”

Voormalig CIA-medewerker Edward Snowden onthult in 2013 de manier waarop de Amerikaanse inlichtingendienst wereldwijd op grote schaal illegaal data verzamelt.

De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) wordt in 2016 van kracht, Europese regelgeving voor het verwerken van persoonsgegevens. Bedrijven moeten vanaf dat moment duidelijk aangeven wat ze met gegevens van klanten doen en de klant heeft bovendien het recht om vergeten te worden.

De coronapandemie die in 2020 de wereld overvalt, zorgt voor een toename aan online ontmoetingen zoals vergaderingen en persoonlijke gesprekken. Het datagebruik neemt volgens sommige providers in een keer met zo’n vijftien tot twintig procent toe. De inmiddels 93-jarige Cees den Hoedt heeft het digitale tijdperk met beide armen omarmd: “Ik spreek mijn kleinkinderen via Zoom, gebruik Whatsapp, lees de krant online en regel mijn bankzaken digitaal. Internet is een wondermiddel.”

Communiceren we over tien jaar online met elkaar via hologrammen? Onderzoekers van de TU Delft en het CWI werken er hard aan om dit mogelijk te maken. NEMO Kennislink bracht een bezoekje aan het lab van Pablo Cesar.