Hoe vervuilend is jouw internetgedrag?

Een makkelijk trucje is bijvoorbeeld je zoekinstellingen veranderen. De meeste zoekmachines maken de zin alvast voor je af. Als je bijvoorbeeld intypt ‘ik wil’, dan krijg je een lijst met suggesties te zien. Maar die ‘automatisch aanvullen’-functie (autocomplete) is een echte energievreter. “De zoekmachine laadt dan al meteen alle pagina’s met zoekresultaten die bij die lijst met suggesties horen, terwijl je maar één van die suggesties nodig hebt.” Zoeken kost op deze manier op jaarbasis 108 kilogram CO₂ en 18 bomen. Zonder de optie van auto-aanvullen hoef je maar één boom te planten.

Andere relatief makkelijke maatregelen met veel effect zijn volgens Groenewoud van Vliet het verminderen van de streamingkwaliteit van je camera (bij videovergaderingen) en het verwijderen van mails met grote bijlagen. “Als ik mensen dit soort feitjes vertel, dan krijg ik meestal de reactie: goh, dat wist ik niet. Veel mensen proberen daarna twee tot drie veranderingen door te voeren.”

Laaghangend fruit

Omgevingspsycholoog Ellen van der Werff doet aan de Rijksuniversiteit Groningen veel onderzoek naar milieuvriendelijk gedrag. “Weinig mensen zullen zich bewust zijn van de milieu-impact van het internet. Hoewel uit onderzoek blijkt dat meer kennis niet altijd leidt tot gedragsverandering, is dat in dit geval misschien wel zo, omdat het onderwerp nog relatief onbekend is. Er is dan nog veel ‘laaghangend fruit’. Daarnaast helpt het om informatie persoonlijk relevant te maken: wat betekent dit voor mij? We zien bijvoorbeeld dat een warmtescan van je woning, waarop je kunt zien waar er energie weglekt, goed werkt. Een persoonlijke scan van jouw digitale gedrag, zoals E-missions doet, kan dan ook heel effectief zijn.”

Naast informatie zijn er ook andere strategieën om mensen aan te zetten tot duurzaam gedrag, zoals financiële prikkels. “Maar er is dan wel het risico dat mensen niet intrinsiek gemotiveerd zijn. Zodra je de financiële prikkel weghaalt, vervallen mensen weer in oud gedrag. Momenteel lijkt juist het omgekeerde te gebeuren: mensen worden met onbeperkte databundels juist gemotiveerd om zoveel mogelijk data te verbruiken. Aanbieders van internetdiensten adverteren met termen als unlimited, waardoor je de indruk krijgt dat je vooral lekker los mag gaan.”

Bruin tabblad

Een andere strategie is door bepaald gedrag makkelijker of juist moeilijker maken. Van der Werff: “Bedrijven kunnen bijvoorbeeld een datalimiet voor hun werknemers instellen, en softwarebedrijven kunnen inbouwen dat een filmpje niet automatisch wordt afgespeeld. Maar signalen in de omgeving kunnen ook de invloed van intrinsieke motivatie op gedrag versterken. Zo blijkt dat mensen hun papieren koffiebeker vaker in de recyclebak gooien als de koffiebeker een duurzaam design heeft dan wanneer die een neutraal design heeft.” Groenewoud van Vliet heeft wel een idee hoe je dat kunt vertalen naar online. “Als je een webpagina open laat staan, dan laadt hij regelmatig opnieuw en dat kost elke keer energie. Als het tabblad langzaam bruiner wordt, krijg je misschien de neiging om het blad te sluiten wanneer je deze toch niet gebruikt.”

We kunnen dus zelf veel doen om onze digitale voetafdruk te verkleinen, maar er ligt ook een taak voor bedrijven. Groenewoud van Vliet: “Een aantal bedrijven is wel bezig om duurzamer gedrag bij gebruikers te stimuleren. Zo comprimeert Adobe automatisch de pdf’s die je maakt. Maar ecovriendelijk is nog niet overal de standaard. Bedrijven zouden kunnen instellen dat je geen e-mails meer met bijlagen groter dan 1 MB kunt sturen, of dat je camera standaard op een medium resolutie staat. Dat zou helemaal fantastisch zijn, want dan hoef je er zelf geen moeite voor te doen.”