Remco Castelijn bestuurt de deeltjesdetector

Het was dit weekend dan eindelijk zover. Ik ben nu officieel ATLAS trigger shifter. Wat? Ik mag de ATLAS-deeltjesdetector besturen!

6 juli 2016

Na twee dagen training, een aantal online tests met vragen die zelfs een kleuter kan beantwoorden (Er is ontsnapt een gevaarlijk gas, wat doe je? A. Je maakt je werk af B. Je loopt richting het gas C. Je loopt weg van het gas) en drie dagen meedraaien ben ik nu officieel ATLAS trigger shifter. Samen met zeven andere mensen ben ik dit weekend acht uur per dag verantwoordelijk voor de ATLAS-deeltjesdetector.

Computers in de controlekamer van de ATLAS-deeltjesversneller
privearchief Remco Castelijn

Trigger

De ATLAS-deeltjesdetector is een van de plekken waar de LHC (de grootste deeltjesversneller ter wereld) deeltjes op elkaar laat botsen. Er zijn zoveel botsingen in de ATLAS-deeltjesdetector dat niet alles kan worden bewaard. Om de juiste data er direct uit te filteren is er een systeem ontwikkeld dat de trigger heet.

Deze triggert als er een interessante botsing is geweest en slaat deze dan op. Het probleem is alleen dat een trigger razendsnel moet zijn, zo snel dat het wel eens voorkomt dat de trigger te veel data binnenkrijgt en vastloopt. Om dat te voorkomen wordt een deel van de data simpelweg genegeerd. Als trigger shifter probeer je de hele tijd de trigger zodanig af te stellen dat er zo min mogelijk data genegeerd wordt zonder dat de trigger vastloopt.

Controlekamer

Het is vrijdagochtend kwart voor zeven. Ik stap de controlekamer binnen en neem plaats aan het bureau. Voor me staan een aantal schermen die tal van tabellen en grafieken laten zien. Toch wel even intimiderend, vooral omdat het al snel mis gaat. Een schaap begint te blaten, gevolgd door het geluid van een doortrekkend toilet.

Dit “alarm” geeft aan dat de beam, de bundel met protonen die door de LHC raast, is gedumpt. Er is een doorgebrand circuit ergens in de LHC en er is iemand onderweg om het te repareren. Het repareren gaat normaal gesproken relatief snel, maar deze keer valt het tegen. Het duurt zeker nog tot vier uur in de ochtend van de volgende dag voordat er een nieuwe beam zal zijn.

Toeristen vergapen zich achter het glas aan de controlekamer van de ATLAS-deeltjesversnellerprivearchief Remco Castelijn

Aapjes kijken

Wanneer er geen beam is, is er ook weinig te doen in de controlekamer. Het valt dan ook al snel op dat er een hoekje in de controlekamer is waar een glazen wand voor staat. Achter de wand is het ATLAS visitors center. In loop van de dag vergapen hordes toeristen zich achter het glas aan de wetenschappers “in het wild”. Ik heb vaak aan de andere kant van deze wand gestaan tussen die toeristen. Maar nu, binnen in de controlekamer, voel ik me toch wel een beetje een aapje in de dierentuin. Hopelijk sta ik wel goed op al die foto’s.

Voetbal

Ook op zaterdag blaat het schaap en klinkt het toilet al vrij snel. Gelukkig is het deze keer sneller opgelost en kan ik eindelijk vol aan de bak nadat tegen het middaguur een nieuwe beam is geinjecteerd. Vavanond spelen Duitsland en Italië tegen elkaar op het EK en aangezien beide nationaliteiten aanwezig zijn in de controlekamer, wordt de dode tijd opgevuld met uitgebreide voetbalanalyses.

De Italiaanse shiftleader is er van overtuigd dat Italië gaat winnen, maar het sippe gezicht de volgende ochtend spreekt boekdelen. Ik ben daarentegen best blij, want de beam doet het nog steeds. Uiteindelijk zal de ATLAS-deeltjesdetector maar liefst vier keer zoveel data krijgen dan de bedoeling was. Een goed weekend voor de wetenschap dus!

Reageer