Rechtvaardigheid is blind?

Oog om oog, tand om tand
Ons gevoel van rechtvaardigheid uit zich meestal rond het strafrecht. Wij ervaren een straf die iemand krijgt als rechtvaardig of onrechtvaardig. Wij zijn verontwaardigd als iemand een straf krijgt, die wij niet vinden kloppen. Maar je kunt je afvragen of rechtvaardigheid zich wel op dat veld afspeelt. Als je een bepaalde straf voor moord rechtvaardig vindt, dan zeg je eigenlijk dat het leven van de vermoorde persoon precies zoveel jaren celstraf waard was. Als het strafrecht echt rechtvaardig was, dan zou elk verloren leven een ander leven vereisen. De enige ‘eerlijke ruil’ is immers een leven voor een leven. Het strafrecht gaat dan ook niet om rechtvaardigheid, maar om vergelding, het opschonen van de straat en om mensen de kans te geven om berouw te hebben.

Onrecht
Waar zit de onrechtvaardigheid dan wel? In het alledaagse leven. Het is onrechtvaardig dat sommige mensen rijk zijn en anderen arm. Het is onrechtvaardig dat sommige mensen anders behandeld worden vanwege hun huidskleur of hun religie. Het is onrechtvaardig dat sommige mensen lijden en anderen niet. Onrechtvaardigheid kun je vinden als je gaat kijken naar het lijden van mensen. De consequentie van dit standpunt – een consequentie die ik zeker zal verdedigen – is dat ook het lijden van mensen als gevolg van de natuur onrechtvaardig is. En dat is het ook, het is onrechtvaardig dat sommige mensen sterven door een tornado en anderen niet.

Waarom ik?
Het onderliggende filosofische inzicht hierbij is het volgende: dingen zijn niet noodzakelijk zoals ze zijn. Het had ook anders kunnen zijn. (In de filosofie noemen we dit contingentie). Omdat dingen ook anders hadden kunnen zijn – en zelfs misschien wel anders moeten zijn – is lijden van mensen onrechtvaardig. De mensen die lijden kunnen namelijk de vraag stellen: waarom ik en niet iemand anders? Het enige antwoord is: jij had de pech om in deze omstandigheden geboren te worden en niet in andere. Is dat rechtvaardig?

Omdat ik de afgelopen tijd toch zo lekker bezig ben om me op te winden over sociale misstanden, ga ik hier volgende keer gewoon mee door, door over racisme te schrijven.