Vrouwen zijn wereldwijd de baas. Op tekeningen over de toekomst, gemaakt door bezoekers van de tentoonstelling ‘Energy Junkies’, lijkt dat een oplossing te zijn voor het klimaatprobleem. “Toch is er geen reden om aan te nemen dat vrouwen betere keuzes zouden maken voor de planeet dan mannen.”
In 1972 zette een groep onderzoekers, bekend als de Club van Rome, milieuvervuiling en uitputting van de aarde voor het eerst op de agenda. De wereld kan niet op dezelfde voet doorgaan met consumeren, concludeerden de onderzoekers in hun rapport ‘Grenzen aan de groei’. We weten al vijftig jaar dat de mensheid moet minderen met fossiele brandstoffen. Toch ging en gaat economische groei telkens voor.
Bekijk foto’s van wereldleiders van de afgelopen – pak ‘m beet – vijftig jaar, en je ziet voornamelijk mannen. Ook CEO’s van grote industriële bedrijven zijn meestal mannen. Wat als vrouwen die posities zouden innemen? Tekeningen, gemaakt door bezoekers van ‘Energy Junkies’ in De Studio van NEMO, draaien er niet omheen: de toekomst is vrouwelijk. Met vrouwelijke leiders die de grote beslissingen nemen, is er eindelijk weer hoop voor de planeet, lijkt de onderliggende boodschap.
De toekomst is vrouwelijk.
De Studio van NEMOLogisch, vindt Janka Stoker, hoogleraar leiderschap en organisatieverandering aan de Rijksuniversiteit Groningen. “Mensen tekenen vanuit de gedachte dat we echte verandering nodig hebben. Er is behoefte aan andere leiders. En de mensen die we niet vaak zien op hoge posities, dat zijn vrouwen. Zij zijn dus vooral een zichtbaar signaal van verandering.” Zijn vrouwen aan het roer ook echt een uitweg uit de klimaatcrisis? Mwa, nee. Zo anders blijken ze niet leiding te geven dan mannen.
Stereotypes
Mannen zijn resultaatgericht, daadkrachtig, en willen winnen. Vrouwen geven meer om het algemeen belang, zijn zorgzaam en gefocust op het langetermijnperspectief. De lange termijn! Dat is precies wat we nodig hebben om het klimaatprobleem te tackelen. Jammer genoeg gaat het hier om stereotypes. Over de wijze waarop mannen en vrouwen leidinggeven bestaan namelijk een hoop vooroordelen. “Van de opvatting dat vrouwen zorgzaam leiding geven en mannen daadkrachtig, blijft weinig over als je er onderzoek bij pakt”, zegt Stoker. “Verschillen tussen mannen als groep en vrouwen als groep zijn heel klein. We zien vooral verschil in manier van leidinggeven tussen individuen, ongeacht of zij man zijn of vrouw.”
Vrouwen zijn wereldwijd de baas.
De Studio van NEMOHad de wereld er anders uitgezien als vrouwen in de afgelopen vijftig jaar de baas waren geweest in regeringen en bij olie- en gasbedrijven? Waarschijnlijk niet. “Er is geen reden om aan te nemen dat vrouwen betere keuzes zouden maken voor de planeet dan mannen.”
We denken vaak dat mannen meer gericht zijn op behoud en uitbreiding van macht. Een misvatting, volgens Stoker. “Het zou betekenen dat vrouwen betere mensen zijn. Ook vrouwen willen hun macht behouden.” Wat wel zo is, is dat vrouwen vaak zéggen dat ze geen macht nastreven, omdat we dat van hen verwachten. “Er zijn studies gedaan waarin mensen wordt gevraagd of zij op wel of niet op een bepaalde politicus zouden stemmen. Zegt een mannelijke kandidaat dat hij macht wil en invloed uitoefenen, dan vinden we dat prima. Zegt een vrouwelijk politicus hetzelfde, dan houden we daar niet van. Vrouwen moeten hun werk voor the greater good doen. We verwachten dat een vrouwelijk leider bescheiden is, niet op de voorgrond treedt en goed luistert. Het is voor vrouwen daarom verstandiger om te zeggen dat ze niet op macht uit zijn.”
Andere machten
Misschien bedoelen de tekenaars vooral: we hebben andere machten nodig. Als vrouwen de aarde niet gaan redden, wie dan wel? Kenmerken en kwaliteiten van een leider zitten niet in man of vrouw zijn, maar in wat iemand doet, volgens Stoker. “Politicus Diederik Samson vind ik een mooi voorbeeld. Hij was eerder campagneleider bij Greenpeace. Hij is een man die zich hardmaakt voor natuur, terwijl er genoeg vrouwen zijn die dat niet doen.” Shell wordt tegenwoordig gerund door een vrouwelijke directeur, om maar wat te noemen.
Wat voor soort leiderschap hebben we nodig? Dát is de vraag. Welke eigenschappen moet een leider hebben om zo’n groot en complex probleem als klimaatverandering aan te pakken? Stoker en haar collega Harry Garretsen schreven er het boek Goede leiders in onzekere tijden over. De juiste kenmerken staan los van man of vrouw, zwart of wit, jong of oud zijn. “Belangrijk is dat leiders een verhaal hebben waarmee ze mensen houvast geven in waar het heen gaat met klimaatverandering. Je moet goed kunnen uitleggen waarom bepaalde maatregelen nodig zijn, anders dan ‘omdat het nou eenmaal in de wet staat’.”
Een goed leider heeft het bovendien over ‘wij’ en moet zorgen voor verbinding, bijvoorbeeld tussen stad en platteland. En ten derde: een leider moet zich bezighouden met de lange termijn, voor huidige generaties en de generaties die na ons komen. Dat is nou net waar mensen niet goed in zijn en waar politici zich bovendien niet populair mee maken. “Die focus is supermoeilijk, maar een langetermijnvisie is juist nu heel hard nodig.”
