Wat is een politieke gemeenschap?

De vorige keer heb ik verteld dat Paulus filosofisch interessant is vanwege zijn opvatting dat een mens niet te reduceren valt tot een reeks eigenschappen. Hierbij heb ik vooral stil gestaan bij de lidmaatschap van een club. Een lidmaatschap mag niet bepalen wie je bent. De vraag is echter: wie beweert het tegendeel? Mijn antwoord daarop: vrijwel iedereen.

Eerst kijken, dan conclusies trekken
Eén van de belangrijke filosofische problemen is het probleem van een gemeenschap. Hoe leven mensen vreedzaam samen? Je kunt hier al veel ideeën over hebben, maar voor een filosoof is de eerste stap om eens goed rond te gaan kijken. Elke vorm van gemeenschap, van heel klein (een gezin of een samenwonend stel) tot heel groot (een land, de mensheid), blijkt gebaseerd te zijn op een of meerdere gemeenschappelijke eigenschappen. Je hoort ergens bij, omdat je een bepaalde eigenschap bezit: Nederlander zijn, man zijn, blank zijn. De andere kant hiervan is dat er altijd mensen zijn die er niet bij horen, namelijk alle mensen die deze eigenschap niet bezitten. En vaker wel dan niet ontwikkelt dit zich zo dat de eigenschap die je moet hebben als ‘beter’ wordt beschouwd. Blanke mannen in West-Europa hebben lange tijd gedacht dat blanke mannen beter zijn dan alle andere mensen en dit is overduidelijk niet het geval.

Nieuwe gemeenschap
De uitdaging voor de filosofie is dan ook om over gemeenschappen na te denken zonder dat het gebaseerd is op een bepaalde verzameling eigenschappen en zonder dat er mensen worden buitengesloten. Tegelijkertijd kun je niet gewoon zeggen dat iedereen hetzelfde is, want daarmee doe je geen recht aan het feit dat sommige dingen (bijvoorbeeld fan zijn van een voetbalclub) wel echt belangrijk zijn voor mensen. Dit is het probleem wat ik in mijn onderzoek probeer op te lossen. Hoe moet je over wat een mens is denken om tot een nieuw idee van gemeenschap te komen waarin niemand bij voorbaat wordt buitengesloten, maar waarin de eigenheid van elke persoon wel tot recht komt.

In mijn volgende blog zal ik op de actualiteit ingaan, maar niet zoals gebruikelijk is.