Naar de content

DNA-festival: Susana Chuva de Sousa Lopes over knippen en plakken met DNA

Een illustratie van een man en een vrouw die naar een computer kijken. Op het computerscherm staat IVF.
Een illustratie van een man en een vrouw die naar een computer kijken. Op het computerscherm staat IVF.
Zaou Vaughan / Fast Facts

Op 13 september vindt het DNA-festival plaats, een festival dat gaat over het knippen en plakken in menselijk DNA. Een van de sprekers is stamcelbioloog Susana Chuva de Sousa Lopes.

7 februari 2020

Ontwikkelingsbioloog Susana Chuva de Sousa Lopes

 Susana Chuva de Sousa Lopes

Susana Sousa de Chuva Lopes is ontwikkelingsbioloog en stamcelonderzoeker. Zij gebruikt de nieuwe CRISPR-Cas-technologie voor veel verschillende soorten onderzoek; maar één type onderzoek is wel heel bijzonder: ze probeert van vrouwelijke stamcellen zaadcellen te maken en van mannelijke stamcellen, eicellen. Ze werkt aan het Leids Universitair Medisch Centrum en het Universiteitsziekenhuis in Gent. Wat vindt zijzelf van het gebruiken van CRISPR-Cas in de menselijke voortplanting?

Hoe heb jij te maken met CRISPR-Cas in je werk?

“Ik werk aan stamcellen, dat zijn cellen die in een andere soort cel kunnen veranderen, zoals geslachtscellen. Het is mogelijk om van vrouwelijke stamcellen eicellen te maken en van mannelijke stamcellen zaadcellen. Maar waarom niet andersom? Wat reguleert dat? We zijn nu met CRISPR-Cas bepaalde genen aan het wegknippen en proberen het Y- of X-geslachtschromosoom uit te schakelen. Daarmee hopen we te begrijpen hoe dat de vorming van vrouwelijke en mannelijke geslachtscellen beïnvloedt. Als dat ooit lukt, hebben we een beter inzicht in de vraag of stellen van hetzelfde geslacht kinderen met elkaar zouden kunnen krijgen.”

Hoe sta je tegenover het aanpassen van embryo DNA met CRISPR-Cas?

“Eerst moet bewezen worden dat de techniek efficiënt en veilig werkt bij embryo’s. Maar stel dat het ooit zover komt, dan zou ik me kunnen voorstellen dat er een lijst met erfelijke ziektes wordt opgesteld die veroorzaakt worden door één mutatie op één enkel gen. Die ziektes zouden we kunnen repareren met CRISPR-Cas, in plaats van – zoals nu soms gebeurt – de embryo’s zonder die erfelijke ziekte te selecteren.”

Denk je dat we die techniek in de toekomst zullen gebruiken in de menselijke voortplanting?

“Die techniek is dus al gebruikt in China met wereldwijde ophef. Maar we moeten eerst een realistisch idee hebben van de veiligheid, de efficiëntie en of er per ongeluk op onbedoelde plaatsen DNA-schade kan ontstaan. De technologie moet dus grondig getest worden. Maar als blijkt dat het goed werkt dan is de vraag aan de maatschappij: willen we de techniek wel of niet gebruiken voor voortplantingsdoeleinden?”

Wat vind jij het meest veelbelovende experiment met CRISPR-Cas tot nu toe?

“Toepassingen van de CRISPR-Castechnologie bij gezondheid en voortplanting zijn veelbelovend, maar ze moeten eerst nog grondig getest worden. Het meest schokkende experiment is zonder twijfel de CRISPR-meisjes die in China geboren zijn. Ik vraag me af hoe het met ze gaat.”

ReactiesReageer