Naar de content

Hoe vervuilend is jouw internetgedrag?

De CO2-uitstoot van onbeperkt online

Pictogrammen van activiteiten die ons leven voor een groot deel beheersen, zoals gamen, downloaden, foto's en onderweg zijn.
Pictogrammen van activiteiten die ons leven voor een groot deel beheersen, zoals gamen, downloaden, foto's en onderweg zijn.
Marcel Groenen voor NEMO Kennislink

We e-mailen, surfen, youtuben en tiktokken erop los, waardoor het internet een grootverbruiker van stroom is. Weinig mensen zijn zich daarvan bewust. “Een persoonlijke scan kan heel effectief zijn om jouw digitale gedrag duurzamer te maken.”

31 mei 2023

Voor minder vliegen en minder vlees eten is veel aandacht — termen als ‘vliegschaamte’ en ‘vleesschaamte’ zijn populair – maar de milieu-impact van ons digitale gedrag lijkt nog maar nauwelijks door te dringen. En dat terwijl het internet verantwoordelijk is voor 3,7 procent van alle wereldwijde CO2-uitstoot, zo berekende The Shift Project in 2019. Dat is vergelijkbaar met de luchtvaartindustrie. En hoewel die laatste sector langzaamaan iets meer aan banden wordt gelegd, is dat bij de internetindustrie nog geenszins het geval; de verwachting uit datzelfde rapport is dat het energieverbruik in 2025 is verdubbeld.

Ondernemers Lija en Rodolfo Groenewoud van Vliet en zintuigelijk kunstenaar Leanne Wijnsma verbaasden zich erover hoe onderbelicht dit onderwerp is, en ontwikkelden het platform E-missions.nl, dat inzicht geeft in je digitale energieverbruik en tips geeft om hier bewuster mee om te gaan. Ze werkten hiervoor samen met een milieuwetenschapper, die de CO2-uitstoot van allerlei digitale activiteiten, zoals audio streamen, online gamen en sociale media, onderzocht. Op de site van E-missions kun je bij al die activiteiten zien hoeveel bomen je zou moeten aanplanten om je CO2-uitstoot te compenseren. Als je bijvoorbeeld een jaar lang twee uur per dag online gamet, zijn acht bomen nodig. Doe je één transactie in de blockchain, dan moet je maar liefst 107 bomen planten.

Automatisch aanvullen

Dat kan misschien ontmoedigend overkomen, maar zo is het niet bedoeld, benadrukt Lija Groenewoud van Vliet. “Er zijn heel veel kleine tips en tricks, waardoor je, zonder dat het pijn doet, verbeteringen kunt doorvoeren. We willen het juist positief benaderen. Een opgeheven vingertje van wat er allemaal niet meer mag, is wel het laatste wat we willen.”

De _autocomplete_-functie in zoekmachines is een echte energievreter.

Descrier, Flickr

Een makkelijk trucje is bijvoorbeeld je zoekinstellingen veranderen. De meeste zoekmachines maken de zin alvast voor je af. Als je bijvoorbeeld intypt ‘ik wil’, dan krijg je een lijst met suggesties te zien. Maar die ‘automatisch aanvullen’-functie (autocomplete) is een echte energievreter. “De zoekmachine laadt dan al meteen alle pagina’s met zoekresultaten die bij die lijst met suggesties horen, terwijl je maar één van die suggesties nodig hebt.” Zoeken kost op deze manier op jaarbasis 108 kilogram CO2 en 18 bomen. Zonder de optie van auto-aanvullen hoef je maar één boom te planten.

Andere relatief makkelijke maatregelen met veel effect zijn volgens Groenewoud van Vliet het verminderen van de streamingkwaliteit van je camera (bij videovergaderingen) en het verwijderen van mails met grote bijlagen. “Als ik mensen dit soort feitjes vertel, dan krijg ik meestal de reactie: goh, dat wist ik niet. Veel mensen proberen daarna twee tot drie veranderingen door te voeren.”

Laaghangend fruit

Omgevingspsycholoog Ellen van der Werff doet aan de Rijksuniversiteit Groningen veel onderzoek naar milieuvriendelijk gedrag. “Weinig mensen zullen zich bewust zijn van de milieu-impact van het internet. Hoewel uit onderzoek blijkt dat meer kennis niet altijd leidt tot gedragsverandering, is dat in dit geval misschien wel zo, omdat het onderwerp nog relatief onbekend is. Er is dan nog veel ‘laaghangend fruit’. Daarnaast helpt het om informatie persoonlijk relevant te maken: wat betekent dit voor mij? We zien bijvoorbeeld dat een warmtescan van je woning, waarop je kunt zien waar er energie weglekt, goed werkt. Een persoonlijke scan van jouw digitale gedrag, zoals E-missions doet, kan dan ook heel effectief zijn.”

Naast informatie zijn er ook andere strategieën om mensen aan te zetten tot duurzaam gedrag, zoals financiële prikkels. “Maar er is dan wel het risico dat mensen niet intrinsiek gemotiveerd zijn. Zodra je de financiële prikkel weghaalt, vervallen mensen weer in oud gedrag. Momenteel lijkt juist het omgekeerde te gebeuren: mensen worden met onbeperkte databundels juist gemotiveerd om zoveel mogelijk data te verbruiken. Aanbieders van internetdiensten adverteren met termen als unlimited, waardoor je de indruk krijgt dat je vooral lekker los mag gaan.”

Bruin tabblad

Een andere strategie is door bepaald gedrag makkelijker of juist moeilijker maken. Van der Werff: “Bedrijven kunnen bijvoorbeeld een datalimiet voor hun werknemers instellen, en softwarebedrijven kunnen inbouwen dat een filmpje niet automatisch wordt afgespeeld. Maar signalen in de omgeving kunnen ook de invloed van intrinsieke motivatie op gedrag versterken. Zo blijkt dat mensen hun papieren koffiebeker vaker in de recyclebak gooien als de koffiebeker een duurzaam design heeft dan wanneer die een neutraal design heeft.” Groenewoud van Vliet heeft wel een idee hoe je dat kunt vertalen naar online. “Als je een webpagina open laat staan, dan laadt hij regelmatig opnieuw en dat kost elke keer energie. Als het tabblad langzaam bruiner wordt, krijg je misschien de neiging om het blad te sluiten wanneer je deze toch niet gebruikt.”

We kunnen dus zelf veel doen om onze digitale voetafdruk te verkleinen, maar er ligt ook een taak voor bedrijven. Groenewoud van Vliet: “Een aantal bedrijven is wel bezig om duurzamer gedrag bij gebruikers te stimuleren. Zo comprimeert Adobe automatisch de pdf’s die je maakt. Maar ecovriendelijk is nog niet overal de standaard. Bedrijven zouden kunnen instellen dat je geen e-mails meer met bijlagen groter dan 1 MB kunt sturen, of dat je camera standaard op een medium resolutie staat. Dat zou helemaal fantastisch zijn, want dan hoef je er zelf geen moeite voor te doen.”

Energiezuinige site

De makers van E-missions.nl hebben geprobeerd hun website zo energiezuinig mogelijk te maken. Ze kozen bijvoorbeeld voor een zwarte achtergrond met weinig plaatjes en gebruiken geen cookies (eenvoudige tekstbestandjes die websites op je harde schijf plaatsen om bezoekers van elkaar te onderscheiden). Het gebruikte lettertype is een standaardfont dat op de meeste computers al is geïnstalleerd. Veel websites gebruiken tegenwoordig web fonts, die vanaf een server geladen moeten worden en daardoor meer energie verbruiken. Volgens de Website Carbon Calculator behoort E-missions.nl tot de 20 procent zuinigste websites die zijn getest. Elke keer dat een bezoeker naar de website gaat, wordt er slechts 0,20 gram CO2 verbruikt. Ter vergelijking: NEMO Kennislink doet het wat minder goed, en verbruikt 0,30 gram CO2 per bezoek.

De website van E-Missions heeft bewust een zwarte achtergrond en weinig afbeeldingen.

E-Missions