Naar de content
Faces of Science
Faces of Science

Psychoëzie

Poëzie in hallucinaties

Janna de Boer voor NEMO Kennislink

Neurowetenschappelijk onderzoek kan heel kunstzinnig en mooi zijn. Daarom organiseert de KNAW ieder jaar de ‘Art of Neuroscience’ wedstrijd. Samen met mijn collega Frank Gerritse maakte ik daarvoor op basis van teksten van echte hallucinaties een dynamisch, levend gedicht dat elke keer anders is: psychoëzie.

2 juni 2020

Hallucinaties, en met name auditief verbale hallucinaties (‘stemmen’) komen vaak voor. Bijna 1 op de tien mensen hoort in zijn leven stemmen. Lang niet iedereen heeft daar last van. Hallucinaties zijn waarnemingen in de afwezigheid van de bijpassende externe prikkel. Dus je hoort iets, maar feitelijk was er geen geluid te horen. Iedereen heeft wel eens iets wat daar op lijkt; denk bijvoorbeeld aan het trillen van je telefoon. Je hoort je telefoon trillen, je kijkt, maar er is geen berichtje. Je hersenen interpreteren het geluid als het trillen van een telefoon, maar dat klopte niet.

Soms hoor je dingen die er niet zijn.

Pixabay CC0

Mensen die stemmen horen kunnen daar voor hun gevoel vaak maar weinig tegen doen. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat er toch dingen zijn waarmee de stemmen (enigermate) beïnvloed kunnen worden. Zo kunnen onze hersenen niet goed twee dingen tegelijk en helpt afleiding dus daadwerkelijk: het brein moet dan namelijk kiezen tussen de stemmen en de afleiding. In het geval van stemmen horen betekent dit dat het helpt om geluid te maken (zingen, schreeuwen et cetera) om de stemmen als het ware te overschreeuwen. En ook lichaamsbeweging helpt mogelijk om de stemmen als minder negatief te ervaren (Beavan et al., 2011, Na & Yang, 2009, Silverman & Marcionetti, 2005 en Dauwan et al., 2016). Deze neurobiologische processen hebben we verwerkt in de website psychoëzie: door geluid te maken en te bewegen, beïnvloed je het gedicht!

Opzet

Voor de dichtregels gebruiken we échte hallucinaties. Hiervoor hebben we aan veertig mensen die regelmatig stemmen horen gevraagd om gedurende een minuut letterlijk te herhalen wat ze hoorden. Deze auditieve hallucinaties zijn uitgeschreven en geanonimiseerd (alle namen zijn vervangen door de meest voorkomende voornamen: Sophie, Emma, Tess en Finn), plaatsnamen en andere herleidbare gegevens zijn verwijderd.

Psychoëzie

Janna de Boer voor NEMO Kennislink

Deze regels zijn vervolgens middels Sentiment Analyse gescoord op hun emotionele lading (een getal tussen -1 voor negatief en +1 voor positief). Onder invloed van de bewegingen van de muis en het geluid in de microfoon van de lezer wordt het gedicht elke paar seconden aangevuld met een nieuwe hallucinatie/regel. Afhankelijk van de input van de lezer zijn deze regels negatiever of positiever van aard (immers: afleiding helpt). Ook de achtergrond bij het gedicht verandert onder invloed van deze input.

Kunst

Kort samengevat is psychoëzie een interactieve vorm van poëzie waarbij we geprobeerd hebben dichterlijke schoonheid zichtbaar te maken, waar de oorspronkelijke makers (in dit geval de personen die de stemmen hoorden) dit waarschijnlijk niet zagen of hoorden.

Nieuwsgierig?

De website is hier te bezoeken. De site werkt het beste vanaf een computer/laptop met microfoon en muis (en vergeet geen toestemming aan de site te geven om je microfoon te gebruiken).

Een galerij van enkele eerder gegenereerde gedichten is hier te vinden.

De Engelstalige inzending voor The Art of Neuroscience 2020 vind je hier

ReactiesReageer