PvdA moet hard op zoek naar een knappe prins

Het idee voor de Partij van de Arbeid (PvdA) is al tijdens de Tweede Wereldoorlog ontstaan in Duitse concentratie- en strafkampen. Er moest een beweging komen die verder keek dan de Nederlandse zuilen, de sociaal-religieuze groepen die tot 1940 langs elkaar heen leefden. Een beweging die hen kon verbinden, te beginnen bij de katholieken en de sociaaldemocraten. In 1937 had de Sociaal-Democratische Arbeiders Partij (SDAP) haar marxistische ideeën al gematigd en na de oorlog lag de weg open voor een nieuwe samenwerking. De SDAP, de Vrijzinnig-Democratische Bond en de Christelijk-Democratische Unie besloten samen hetzelfde pad te nemen en startten de Partij van de Arbeid.

Geen sprookje

Zeventig jaar Partij van de Arbeid vertelt het verhaal van de oprichting van de partij als het begin van een idealistisch sprookje. Normaal begint een sprookje rooskleurig, waarna de boze stiefmoeder roet in het eten gooit. Na een aantal omwegen komt het gelukkig altijd weer goed met de kus van een knappe prins. Helaas is dit boek geen sprookje, wat de schrijvers ook proberen.

Tot de jaren ’60 groeide de partij gestaag in de peilingen, maar het lukte de partij niet om mee te groeien met de grote veranderingen in de maatschappij. Mensen verwierven steeds meer vrijheid en voelden zich daardoor minder verbonden aan één partij. Zie hier, de eerste zwevende kiezers. De PvdA had deze kiezers voor zich kunnen winnen, zij het niet dat interne conflicten over de te kiezen lijn het partijbestuur teveel bezig hielden. Het langzaam loslaten van de sterk socialistische opvattingen en de vakbondsveren (en daarmee de band met de arbeiders) leidde zelfs tot verschillende afsplitsingen. Dit probleem heeft de PvdA tot de dag van vandaag niet onder controle.

Kritisch of niet-kritisch; dat is de vraag

In negen hoofdstukken belicht het boek verschillende aspecten van de PvdA. Het is lovenswaardig dat de schrijvers tot 1990 zeer kritisch durven zijn. De laatste 25 jaar komen er echter iedere keer vrij gemakkelijk vanaf. Alsof zij die periode willen vergoelijken, om zo de partij niet teveel schade te berokkenen. Hiermee doen zij af aan hun eigen geloofwaardigheid.