Naar de content
Faces of Science
Faces of Science

Waarom we ons moeten aanpassen aan klimaatverandering

Dandelion Salad via Flickr CC BY-NC-ND 2.0

De noodzaak om klimaatverandering tegen te gaan wordt steeds dringender. We moeten er alles aan doen om onze CO2-uitstoot zo snel mogelijk te verminderen en klimaatverandering te stoppen. Maar is het ook mogelijk om mee te bewegen met een veranderend klimaat? Een lange tijd was dit idee een taboe.

31 mei 2021

Wanneer we het hebben over de mogelijkheid van het instorten van de maatschappij kan dat nogal abstract lijken. […]Maar als ik het heb over honger, verwoesting, migratie, ziekte en oorlog, dan bedoel ik: dat gebeurt tijdens jouw leven. Als de stroom uitvalt dan komt er al snel geen water meer uit de kraan. Je bent afhankelijk van je buren wat betreft eten en warmte. Je raakt ondervoed. Je weet niet of je weg moet gaan of blijven. Je bent bang dat je een gewelddadige dood sterft voordat je door honger dood gaat.

Deze woorden lijken wel uit een spannende film of videogame te komen. Maar nee, aan het woord is professor Jem Bendell, hoogleraar aan de Universiteit van Cumbria. Nadat hij een half jaar verlof nam om zich te verdiepen in de klimaatwetenschap, kwam hij tot een schokkende conclusie: het instorten van de maatschappij door klimaatverandering op de korte termijn is niet meer te vermijden. In zijn manuscript roept hij daarom iedereen op om zich fysiek, maar vooral ook mentaal, voor te bereiden op het door klimaatverandering veroorzaakte verval van de maatschappij zoals wij die kennen.

Sinds 1900 is de gemiddelde temperatuur op aarde toegenomen met gemiddeld 1 graad.

NASA, Public domain, via Wikimedia Commons

Of het echt zo ver komt als professor Bendell beschrijft valt moeilijk met zekerheid te zeggen. Wat we wel weten is dat het klimaat verandert – en al veranderd is. Sinds 1900 is de gemiddelde temperatuur op aarde toegenomen met gemiddeld 1 graad . Dit heeft gevolgen – ook in Nederland. Het verminderen van onze CO2-uitstoot is daarom heel belangrijk om verdere klimaatverandering tegen te gaan. Maar nu de verandering van het klimaat al begonnen is, moeten we ook nadenken over hoe we ons kunnen aanpassen aan en voorbereiden op de gevolgen van een veranderd klimaat. Dit noemen we klimaatadaptatie.

Taboe

Nog nooit eerder van klimaatadaptatie gehoord? Je bent niet de enige. Dit komt omdat het concept klimaatadaptatie lang een taboe was in klimaatbewegingen. Milieuactivisten waren bang dat mensen het verminderen van onze CO2-uitstoot niet meer belangrijk zouden vinden wanneer zij weten dat het mogelijk is om ons (tot zekere hoogte) aan te passen aan de gevolgen van klimaatverandering. Klimaatadaptatie bleef daarom lang onbespreekbaar.

In Nederland kunnen we toenames verwachten in hittegolven en droogte, maar ook in zware regenbuien en extreem weer.

Steven Lek via Wikimedia Commons

Maar wereldwijd blijft de gemiddelde temperatuur stijgen, en de gevolgen van klimaatverandering worden nu langzaamaan zichtbaar: een voorproefje voor wat ons nog meer te wachten staat, als we onze CO2-uitstoot niet snel verminderen. Het concept klimaatadaptatie komt nu dan ook uit het verdomhoekje. En we moeten wel. In Nederland kunnen we bijvoorbeeld toenames verwachten in hittegolven en droogte, maar ook in zware regenbuien en extreem weer. Om schade aan bijvoorbeeld onze huizen, infrastructuur, en landbouw sector te voorkomen moeten we ons hier zo snel mogelijk op voorbereiden.

Aanpassen aan het klimaat

Er is een levendige gemeenschap professionals die hard met deze opgave bezig is. Maar ook gewone mensen zoals jij en ik moeten ons aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering. Omdat klimaatadaptatie nog niet zo’n thema is in het dagelijkse leven, doen nog niet veel mensen dit bewust. In mijn promotieonderzoek kijk ik naar wat mensen motiveert om klimaatadaptieve maatregelen te nemen (of niet).

De gevolgen van klimaatverandering worden nu langzaamaan zichtbaar

Dandelion Salad via Flickr CC BY-NC-ND 2.0

Deze kennis kunnen overheden (bijvoorbeeld gemeenten) dan weer inzetten om mensen te motiveren klimaatadaptieve maatregelen te nemen. In deze reeks blogs neem ik jullie mee in mijn onderzoek naar de psychologie achter klimaatadaptatie.

Er zijn vast veel vragen die nu in je op komen. Wat heeft psychologie te maken met klimaatverandering? Welke maatregelen kunnen mensen nemen om zich aan te passen? Hoe onderzoek je dit in de praktijk? Deze onderwerpen (en meer!) behandel ik in volgende blogs uitgebreid.

Kritiek vs. Weerklank

En hoe zit het met professor Bendell, die ons aanmoedigt om ons voor te bereiden om het instorten van de samenleving? Hoewel het thema klimaatadaptatie steeds meer op de wetenschappelijke agenda komt, worden zijn (extreme) ideeën (nog?) niet algemeen geaccepteerd binnen de wetenschap. Zijn paper werd bijvoorbeeld niet gepubliceerd in een vaktijdschrift.

Het stuk wordt ook bekritiseerd vanwege zijn weinig wetenschappelijk toon, misinterpretatie van de huidige wetenschappelijke consensus, en sensationele conclusies. Wetenschappelijk of niet, toch vinden de ideeën van Bendell weerklank: zijn artikel is al meer dan 600.000 keer gedownload.

Zelf denk ik dat het artikel van Bendell voornamelijk een confronterend gedachtenexperiment vormt. Hoe voelde jij je bijvoorbeeld, toen je de eerste zinnen van deze blog las?

Poll
Poll

Hoe voelde jij je bij het lezen van de eerste alinea van professor Bendell over klimaatverandering?

Zou dit scenario leiden tot doemdenken en apathie? Of kan het mensen juist motiveren meer te doen voor het klimaat? Dit zijn precies de soort vragen die in mijn vakgebied onderzocht worden. Ik kijk er naar uit om jullie mee te nemen in mijn onderzoeksveld in mijn volgende blogs!

ReactiesReageer