Waarom malaria zo dodelijk is

Als arts-onderzoeker aan het Radboudumc doe ik onderzoek naar malariavaccins. In deze blog post wil ik jullie uitleggen wat malaria is en waarom een vaccin dringend nodig is.

24 september 2018

Malaria is één van de meest dodelijke ziekten op aarde. Naar schatting worden er jaarlijks meer dan 200 miljoen mensen ziek, voornamelijk in de armste landen van de wereld. Jongen kinderen en zwangere vrouwen hebben een verhoogd risico om te overlijden, omdat hun immuunsysteem minder sterk is. Dat er meer dan 200 miljoen mensen per jaar ziek worden heeft grote economische en sociale gevolgen voor deze landen. Het is daarom ook een prioriteit van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) om deze ziekte uit te roeien.

In Nederland komt malaria niet voor, maar tegenwoordig reizen veel Nederlanders naar plekken waar je wel geïnfecteerd kunt raken. Zelf heb ik bijvoorbeeld een paar maanden in Nicaragua en Indonesië gewoond en daar nam ik dagelijks medicatie (Malarone) om te voorkomen dat ik ziek werd.

Ik heb in Nicaragua en Indonesië gewoond en daar nam ik dagelijks medicatie (Malarone) om te voorkomen dat ik ziek werd.
By own work [Public domain], from Wikimedia Commons

Hoe raak je geïnfecteerd?

Malaria wordt veroorzaakt door een parasiet die Plasmodium wordt genoemt. De Plasmodiumparasieten worden overgedragen door vrouwtjesmuggen naar de mens tijdens een bloedmaal (als je wordt gebeten dus). De mug spuit de parasieten in de huid, en vervolgens vinden de parasieten vanaf hier hun weg naar de lever. De parasieten blijven ongeveer een week in de lever, deze tijd hebben ze namelijk nodig om te groeien en uit te rijpen.

In het leverstadium hebben mensen geen klachten en merken ze niet dat ze ziek zijn. Pas na ongeveer zeven dagen breken de parasieten uit de levercellen naar de bloedbaan en verschijnen de klachten. De klachten variëren in ernst, maar zelf verbleef ik in de tropen in ziekenhuizen en daar zagen we vrijwel altijd mensen die al erg ziek waren.

Een met bloed volgezogen exemplaar van de malariamug Anopheles stephensi. Het bestrijden van muggen als deze in een van de manieren om malaria te voorkomen. Helaas worden de muggen steeds vaker en sneller resistent tegen insecticiden. — De Plasmodiumparasieten worden overgedragen door vrouwtjesmuggen naar de mens tijdens een bloedmaal (als je wordt gebeten dus)
Wikimedia Commons, Jim Gathany (bron: CDC), publiek domein

Wat voor klachten geeft malaria?

Malaria lijkt op een ernstige griep. Klachten die erbij passen zijn voornamelijk hele hoge koortspieken maar ook hoofdpijn, misselijkheid en koude rillingen. Het wordt dus ook niet altijd herkend als malaria. Er zijn verschillende soorten malariaparasieten, waarvan sommige gevaarlijker zijn dan anderen. De dodelijkste vorm is Plasmodium falciparum die in een korte tijd zeer ernstig kan verlopen.

Tijdens mijn stages in de tropen heb ik veel zieke kinderen gezien met malaria die opgenomen waren in het ziekenhuis. Soms konden ze goed behandeld worden via een infuus met medicatie, maar vaak was de medicatie op of waren ze té ziek. Elk jaar sterven bijna een half miljoen mensen aan malaria, een vaccin is dus hard nodig.

Wat kan je doen tegen malaria?

Wanneer we als reiziger naar landen gaan waar malaria voorkomt, worden we geadviseerd om bedekkende kleding te dragen, insectwerende middelen te gebruiken, onder muggennetten te slapen en in sommige gevallen ook pillen te slikken om te voorkomen dat we ziek worden. Maar sommige mensen worden continue blootgesteld aan malariaparasieten. Dankzij het toenemend gebruik van muggennetten is sterfte drastisch afgenomen in de afgelopen jaren.

Echter, malariamuggen worden steeds resistenter tegen sprays en pillen en daarom is het zo belangrijk dat er een vaccin komt. Met een vaccin kunnen we op een efficiëntere manier de parasiet uitroeien. Het maken van een vaccin tegen malaria is erg complex. Hoe dat er in de praktijk aan toe gaat, vertel ik jullie de volgende keer.

Reageer